Kraina Lessowych Wąwozów
Wyjątkowe ukształtowanie terenu, różnorodność form przyrodniczych skupionych w parkach krajobrazowych, rezerwatach i obszarach chronionych przesądza o unikatowym charakterze naszego regionu znanego pod wiele mówiącą nazwą- Kraina Lessowych Wąwozów.
Cechą szczególną tego terenu jest bogactwo nieskażonej przyrody i nieprawdopodobne wprost zagęszczenie sieci lessowych wąwozów, jarów i parowów. Ich głębokość dochodzi miejscami do 30 m, a długość przekracza niekiedy 10 km na 1 km kw. To niewątpliwie ogromna atrakcja turystyczna i ewenement na europejską skalę. Wapienno – lessowe wzgórza, pocięte labiryntami niezliczonych wąwozów są determinantą malowniczych pejzaży i dostarczają odwiedzającym niezapomnianych wrażeń. Wyjątkowo ciekawą przygodą poznawczą jest nocne zwiedzanie wąwozów z pochodniami.
Rys historyczny
Wąwozy powstawały na przestrzeni wieków w wyniku długotrwałych procesów geologicznych. Pokłady wapiennych skał pokryły się warstwą miękkiej skały lessowej. Pod wpływem długoletniej erozji i towarzyszącej jej działalności człowieka w podłożu ukształtowały się naturalne parowy, wądoły i głębocznice nazywane powszechnie wąwozami. Ilość nagromadzonych wąwozów lessowych jest wprost imponująca i długo można wymieniać ich nazwy. W wielu wyznaczono ścieżki dydaktyczne i turystyczne szlaki, inne wciąż pozostają dzikie i tajemnicze. Wszystkie równie mocno warte doświadczenia.
Największą popularnością wśród oowiedzających cieszy się wąwóz Korzeniowy Dół w Kazimierzu Dolnym dlatego jemu poświęcimy najwięcej uwagi.
Korzeniowy Dół
Charakteryzuje się stromymi, pionowymi ścianami, wysokimi na kilka metrów. Zwisające na wierzchowinie odsłonięte korzenie starych drzew przybierają niepowtarzalne formy i tworzą specyficzną, tajemniczą architekturę.
Korzeniowy Dół ma wygląd naturalnego wąwozu ale to typowy przykład głębocznicy, która swe powstanie zawdzięcza działalności człowieka i poprowadzeniu dróg po nachylonych zboczach dolin i stokach wierzchowin.
Dno wąwozu zabezpieczono przed dalszą erozją preparatem epoksydowym dzięki czemu pomimo dużego spadku prawie nie jest rozcinane. U podnóża zboczy leży materiał z obrywów, który nie jest rozprowadzany, gdyż całkowicie wstrzymano tu ruch kołowy.
W przebiegu wąwozu można wyróżnić trzy odcinki. Górny, liczący 100 m długości, ma przekrój skrzynkowy (ściankami o wysokości 2-4 m) z różnobarwnymi poziomami gleby płowej. Krawędzie wąwozu porasta starodrzew dębowy.
Najbardziej malowniczy jest ok. 200-metrowy odcinek środkowy. Głębokość wąwozu wzrasta tu do 5-8 m, zaś spadek dna, szerokiego na 3,5-4 m, wynosi aż 8-10º. Krawędzie wąwozu porasta starodrzew dębowo-lipowo-grabowy. Miejscami korzenie zwisają ze ścian wąwozu jak liany, podpierają je niby kolumny lub osłaniają jak kraty. Ze zwisających pni do góry wyrastają konary. Ta naturalna, zadziwiająca „architektura”, do której nawiązuje nazwa wąwozu dostarcza niezapomnianych wrażeń i jest wdzięcznym kęskiem fotograficznym.
Dolny odcinek wąwozu, o długości 100 m, tworzy zakręty w kształcie litery S. U podnóża zboczy, wysokich na 5-6 m, gromadzi się materiał z obrywów, zwężając dno. Krawędzie porastają gatunki grądowe: lipa, grab i dąb oraz trzmielina. To najwilgotniejszy odcinek wąwozu (duże zacienienie) i po zaprzestaniu ruchu kołowego jest narażony na dziczenie i utratę charakteru głębocznicy. Poniżej wylotu wąwozu uformował się rozległy stożek napływowy gdzie odtworzono fazy erozji od epoki brązu, po czasy współczesne. Zostało to opisane w światowej literaturze geomorfologicznej, zaś wąwóz jest prezentowany na sesjach terenowych międzynarodowych konferencji naukowych.